Genetyczka Serena Tucci siedziała w małej Indonezyjskiej wiosce Rampasasa na wyspie Flores, jako jedyna kobieta w pokoju pełnym męskich naukowców i mieszkańców Pigmejów. Dym z papierosów goździkowych wirował w powietrzu, a mieszkańcy wsi, których średnia wysokość wynosiła około 4,5 metra, oferowali swoim gościom wino palmowe z soku pobliskich drzew. Powoli, z pomocą tłumaczy posługujących się trzema różnymi językami, Tucci i jej współpracownicy wyjaśniali, dlaczego chcieli pobrać próbki krwi i śliny mieszkańców wioski.
wyraźna komunikacja była ważna, teraz Tucci mówi o tej podróży badawczej w 2013 roku. Naukowcy popełnili w przeszłości wiele błędów podczas pracy z DNA rdzennej ludności. Ale kiedy wieśniacy zrozumieli, byli podekscytowani. Chcieli wiedzieć, co ich genetyka może ujawnić na temat ich osobistej historii. Chcieli wiedzieć, czy są potomkami starożytnych hominidów, którzy kiedyś zamieszkiwali ich wyspę, Homo floresiensis, czasami nazywanych hobbitami ze względu na ich podobieństwo do fikcyjnych stworzeń Tolkiena.
„odkrycie Floresiensis było jednym z najważniejszych odkryć stulecia, a fakt, że żyją w wiosce bardzo blisko jaskini, czyni je jeszcze bardziej interesującymi”, mówi Tucci.
wyniki ich badań są dziś publikowane w czasopiśmie Science: współczesne Pigmeje nie mają żadnego związku z Homo floresiensis – choć zawierają materiał genetyczny z neandertalczyków i denisowian, dwóch wymarłych linii hominidów. Podczas gdy wielu współczesnych ludzi ma w swoim DNA ślady wymarłych hominin, szczególna domieszka widoczna u Pigmejów jest wyjątkowa i opowiada fascynującą historię o tym, jak populacje z różnych regionów—wysp Azji Południowo—Wschodniej i wybrzeża Azji Wschodniej-mieszały się na tej wyspie.
” nie udało nam się uzyskać DNA od Homo floresiensis. Co najmniej trzy starożytne laboratoria DNA próbowały-powiedziała Debbie Argue, paleoantropolog z Australian National University, pocztą elektroniczną. „W badaniu tym wykorzystano metodę statystyczną DNA, aby sprawdzić, czy DNA osobników Rampasasa miało jakiekolwiek oznaki niezidentyfikowanych linii hominin. Tak się nie stało, więc wkłada gwóźdź do trumny dla każdego, kto nadal myślał, że szczątki Homo floresiensis są w jakiś sposób związane ze współczesnymi ludźmi.”
dla wielu paleoantropologów ten ostateczny gwóźdź był długi. Odkrycie drobnych szczątków w jaskini Liang Bua, ogłoszone w 2004 roku, zapoczątkowało świat Paleoantropologii. Szkielety początkowo datowane były na 18 000 lat temu, co oznacza, że maleńkie Flores mogły istnieć w Indonezji w tym samym czasie, co współczesny Homo sapiens. Dorosłe szczątki były małe, miały mniej niż cztery stopy wysokości i miały wiele innych dziwnych cech. Ich czaszki miały grzbiet brwiowy, jak u innych starożytnych hominidów, ale zamiast być jednym ciągłym garb na czole, rozpadał się na dwie części. Ich stopy były ogromne, bardziej przypominały stopy małp niż ludzi. Mieszanka nowoczesnych i archaicznych cech była zagadką, którą naukowcy starali się rozwiązać.
„jest to najbardziej ekstremalny hominin jaki kiedykolwiek odkryto” – napisali paleoantropolodzy Marta Mirazon Lahr i Robert Foley w 2004 roku. „Archaiczny hominin w tym czasie zmienia nasze rozumienie późnej geografii ewolucyjnej człowieka, Biologii i kultury.”
kilka czynników sprawiło, że hobbici byli szczególnie fascynujący. Po pierwsze, ich bliskość do innego starożytnego gatunku hominin-Homo erectus. Pierwsze skamieniałe szczątki „człowieka pionowego” odkryto na pobliskiej indonezyjskiej wyspie Jawa w 1891 roku. Czy mały Homo floresiensis może być potomkiem Homo erectus? Czy to środowisko mogło być przyczyną tak małego wzrostu?
Flores, choć na tym samym archipelagu co Jawa, jest oddzielona ważną granicą geologiczną znaną jako linia Wallace ’ a. „Aby dostać się z Jawy do Flores wymaga wielu przejść głębokich kanałów i zdradliwych prądów, w tym jednego z co najmniej 25 kilometrów”, pisze John Langdon w The Science of Human Evolution: Getting it Right. Oznacza to, że Flores był domem dla bardzo ograniczonej liczby ssaków—hominidów, szczurów i krewnych słoni znanych jako Stegodon—więc zasoby żywności mogły być ograniczone. Może hobbici byli mali, bo to był jedyny sposób na przetrwanie.
ale inni naukowcy nie zgadzali się stanowczo, że hobbici zasługują na własną kategorię taksonomiczną. Twierdzili, że szczątki należały do Homo sapiens dotkniętych jakąś nieznaną przypadłością: może mikrocefalią (z nienormalnie małym mózgiem) lub chorobą hormonalną, która spowodowała zahamowanie wzrostu. Hipoteza patologiczna, choć nigdy nie osiągnęła pełnego konsensusu naukowego, pozostała cierniem u boku badaczy, którzy chcieli traktować Homo floresiensis jako gatunek nowatorski.
wszystko to wydawało się zmienić w 2016 roku, kiedy nowa runda datowania umieścić Homo floresiensis pozostaje w 60,000 do 100,000 lat, a nie tylko 18,000. Oddzielna grupa badaczy znalazła więcej szczątków w innej części wyspy, podobnych do szkieletu Homo floresiensis w jaskini Liang Bua, tylko te szczątki datowano na 700 000 lat temu. Wraz z tysiącami kamiennych narzędzi datowanych na prawie 1 milion lat temu, rosnący materiał dowodowy wydawał się poruszać solidnie na rzecz starożytnego i dziwnego gatunku hominidów, czyniąc wyspę Flores ich domem przez dziesiątki tysięcy lat.
Jeśli te drugie daty są poprawne, nic dziwnego, że współczesne Pigmeje nie są związane z Homo floresiensis, mówi autor badania Ed Green, inżynier biomolekularny na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Cruz. Zaskoczyło go to, co odkryli w odniesieniu do genetyki ludzi o niskim statusie: Ich geny, które kodują wzrost (lub jego brak) są w każdym z nas.
” we wszystkich populacjach ludzkich jest wiele różnic, więc jeśli trzeba być krótkim, jest materiał genetyczny . Po prostu wybierz na nim i możesz być mały-mówi Green. Zasadniczo pigmejscy wieśniacy nie są specjalni pod względem genetyki; każdy może być znacznie krótszy, jeśli wybrano odpowiednie geny.
co do tego, jak sami pigmejowie z Rampasasy myślą o wynikach badań, to się okaże. W wiosce, w której nie ma telefonów ani Internetu, dzielenie się danymi jest logistyczną przeszkodą. „Pracujemy teraz nad zorganizowaniem nowej ekspedycji do Flores, aby przywrócić wyniki”, mówi Tucci. Pracowała z ilustratorem, aby wizualnie przekazać wyniki badań, aby mieszkańcy wioski mieli pamiątkę współpracy z naukowcami. Dowiedzą się również więcej o własnej historii migracji, jak dane genetyczne pokazują, że ich przodkowie mieszają się z populacjami z Azji Wschodniej i Melanezji. Nawet jeśli ich historia nie obejmuje tajemniczych hobbitów, nadal jest częścią niesamowitej podróży Homo sapiens przez ląd i Morze do wszystkich zakątków świata.