Primogeniture i ultimogeniture, pierwszeństwo w dziedziczeniu, które jest przyznawane przez prawo, zwyczaj lub użycie najstarszemu synowi i jego problemowi (primogeniture) lub najmłodszemu synowi (ultimogeniture lub junior right). W wyjątkowych przypadkach primogenitura może nakazać takie preferencyjne dziedziczenie linii najstarszej córki. Motywacją do takiej praktyki było zazwyczaj utrzymanie majątku zmarłego lub jego części w całości i w stanie nienaruszonym. Ścisłe primogeniture i ultimogeniture są rzadkie; bardziej rozpowszechniona jest forma, w której najstarszy (lub najmłodszy) syn przejmuje odpowiedzialność powiernictwa w majątku i rozstrzygania towarzyszących mu sporów.
praktyki te są najczęściej stosowane przez ludy rolnicze, zwłaszcza te o rosnącej populacji, ale ograniczonej ilości ziemi. W takich przypadkach często ważne jest, aby zapobiec podziałowi gruntów na działki, które są zbyt małe, aby wspierać rolnictwo. W niektórych przypadkach wyznaczenie jedynego spadkobiercy spowodowało ekspansję terytorialną, zmuszając niechętnych synów do samodzielnego radzenia sobie, sytuację, która w różnych okresach spotykała Europejczyków, Maorysów i inne ludy polinezyjskie.
w Europie prawa zabraniające podziału ziemi i dekretujące jej decentralizację na najmłodszego lub najstarszego syna służyły nie tylko do zachowania wielkości majątku, który tak wpłynął, ale także władzy i prestiżu arystokracji, która tradycyjnie opierała się na własności ziemi. W ten sposób, praktyki czasami regulowane sukcesji do władzy i urzędu, a nie do dóbr materialnych.
Primogenitura prawdopodobnie implikuje, jako wybór nad ultimogeniturą, znaczenie hierarchicznych rozważań poprzez zachowanie szacunku dla najbardziej zaawansowanych w wieku. Z drugiej strony, jeśli ultimogenitura jest metodą zachowania integralności Dziedzictwa, starsi bracia mogą być wynagradzani przywilejami władzy, podróży i jakąś formą korzyści majątkowej lub materialnej; i można rozumować, że najmłodszy syn, przebywając najdłużej w domu swego ojca, mając więcej lat życia i będąc najmniej prawdopodobnym, że osiedlił się na świecie, powinien być tym, któremu należy się majątek.